درز انقطاع چیست؟
فهرست مطالب
آشنایی با مفهوم درز انقطاع
درز یا شکاف انقطاع چیست؟
کاربردهای مختلف درز انقطاع در ساختمان
نکات و توصیه‌های لازم و ضروری برای اجرای درز انقطاع
فاصله درز انقطاع در چه جاهایی اعمال می‌شود؟
آشنایی با انواع شکاف‌های دیگر در ساخت سازه
چه موادی برای پر کردن شکاف و درزها مناسب هستند؟
آشنایی با مفهوم درز انقطاع
امروزه یکی از موضوعات بسیار مهم در هنگام تهیه نقشه‌های معماری و همینطور در زمان طراحی سازه توجه به درز انقطاع است. در نظر گرفتن این موضوع برای افزایش ایمنی ساختمان و بالا بردن مقاومت آن به خصوص در هنگام زلزله اهمیت بالایی دارد. در ادامه به بررسی این موضوع بیشتر می‌پردازیم و سعی کرده این مفهوم این درز را برای شما روشن تر کنیم. پس انتها همراه ما باشید.
درز یا شکاف انقطاع چیست؟
به فاصله بین دو ساختمان یا دو قسمت از یک سازه که برای جلوگیری از آسیب‌هایی مانند زلزله، انقباض و انبساط تعبیه می‌شود شکاف انقطاع می‌گویند. شکاف انقطاع به این علت دارای اهمیت است که سازه‌های مختلف دارای یک سختی و جرم خاصی هستند و به علت رفتارهای متفاوتی که در هنگام بروز حوادث دارند ممکن است به یکدیگر آسیب وارد کنند. پس ساختمان‌های یک منطقه را با فاصله‌ی معین از هم جدا می‌کنند. پس برای پیشگیری از بروز این اتفاقات فواصل خاصی برای ساخت سازه در نظر می‌گیرند که همان درز انقطاع است. تصور کنید در یک منطقه چند ساختمان که با یکدیگر همسایه هستند ساخته شده اند. اگر این ساختمان‌ها چسبیده به هم باشند با یک اتفاق ساده مانند طوفان به هر دوی آن‌ها آسیب وارد می‌شود. پس باید یک فاصله و درز بین این دو ساختمان باشد تا در برابر حوادث این چنینی مقاوم شوند.
کاربردهای مختلف درز انقطاع در ساختمان
در بخش قبل گفتیم که از شکاف انقطاع چه استفاده‌ای می‌شود. حالا می‌خواهیم بگوییم کاربردهای دیگر این درز چیست. گاهی با پروژه‌های پیچیده‌ای سروکار داریم. در برخی پروژه‌ها پلان T یا پلان L داریم. برای طراحی این چنین سازه‌هایی به تکنیک‌های خاصی نیاز است؛ زیرا در نظر نگرفتن آن‌ها تاثیرات منفی بر روی ظاهر و حتی عملکرد سازه دارد.
طراح برای اینکه بتواند از پس همچین پلان‌هایی بر بیاید، باید سازه را به چند بخش تقسیم کند. این تقسیم بندی توسط درز انقطاع انجام می‌شود. پس یکی از کاربردهای این شکاف بخش بندی سازه به منظور اجرای درست آن است. همچنین اگر سازه‌های بنایی داشته باشیم، مطابق استاندارد 2800 باید شکاف انقطاع را در ساخت آن اعمال کنیم.
این آیین نامه بیشتر تاکید بر مقاوم سازی ساختمان دربرابر زلزله دارد. این استاندارد می‌گوید تعبیه کردن شکاف انقطاع به جهت جلوگیری از آسیب دو ساختمان مجاور به یکدیگر نیز لازم و ضروری است. دقت کنید با توجه به محدودیت‌هایی که سازه‌های بنایی دارند عرض این شکافها باید حدود 5 سانتی متر محاسبه شود. پس می‌توان گفت یکی از کاربردهای اصلی این درز مقاوم سازی ساختمان‌ها در برابر زلزله است؛ زیرا با وجود این درزفاصله‌ی بین دو سازه مشخص می‌شود و در هنگام لرزش، آسیبی به سازه‌های مجاور وارد نمی‌شود.
نکات و توصیه‌های لازم و ضروری برای اجرای درز انقطاع
- بهتر است از این تکنیک در سایت پلان، پلان تیر ریزی و معماری سازه‌ها استفاده کرد تا جزئیات خاص و مهم سازه نشان داده شود. با این کار از اجرای درست سازه اطمینان حاصل کنید.
- نکته‌ی مهم دیگری که باید به آن توجه شود ابعاد ستون است. ستون‌هایی که ابعاد آن‌ها بزرگ است و تا بالای ساختمان ادامه پیدا می‌کنند باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرند. برای این گونه ستون‌ها و یا دیوارهای برشی با این شرایط باید فاصله شکاف انقطاع در تمامی طبقات سازه از پایین تامین شود.
- در سازه‌های بنایی پلان خاصی برای ساخت آن‌ها وجود ندارد؛ زیرا این سازه‌ها برا اینکه عملکرد درستی داشته باشند محدودیت زیادی خواهند داشت. یکی از این محدودیت‌ها نامتقارن بودن طراحی آن‌ها است. که در این صورت نیاز به تعبیه درز انقطاع است.
- هنگامی که دو سقف در یک طبقه فاصله‌ی 60 سانتی متر یا بیشتر داشته باشند با توجه به این بخش‌هخای مختلف یک ساختمان یا حتی دو واحد در یک طبقه رفتارهای متفاوتی دارند، باید در محلی که ارتفاع این دو متفاوت است شکاف انقطاع تعبیه شود.
- علاوه بر این مواردی که گفتیم ساختمان‌هایی که در طبقات پایین دیواره اولیه دارند؛ درز انقطاع در آن‌ها باید در طبقه‌ای که دیواره اولیه دارد اعمال شود. این شرایط باید طبق یک استاندارد خاصی باشد.
- شکاف انقطاع تا حدی اهمیت دارد که گاهی اوقات شهرداری به جهت مساحت زیربنای ساختمان توجه زیادی به آن می‌کنند.
- اگر ساختمان مجاور این مورد را رعایت نکرده باشد ناظر ساخت و ساز باید ملاحظات فنی را در هنگام اجرای طرح سازه جدید اعمال کند.
فاصله درز انقطاع در چه جاهایی اعمال می‌شود؟
- همانطور که گفتیم این شکاف فاصله‌ای است که بین دو سازه در مجاورت هم اعمال می‌شود.این درز به جهت جلوگیری از برخورد دو سازه به یکدیگر اعمال می‌شود. در حقیقت فاصله‌ای که برای این درز باید اعمال شود بین ملک مجار و زمین خودی است.
- در بعضی از شرایط که پلان سازه طوری طراحی شده باشد که اجرای آن سخت باشد با اعمال شکاف انقطاع می‌توان به راحتی آن را اجرا کرد.
- در سازه‌های قدیمی که معماری اصولی ندارند، در هنگلم بازسازی شکاف انقطاع را اعمال می‌کنند تا ایمنی سازه افزایش یابد.
- توجه کنید اگر فاصله بین دو ساختمان پر نشود محلی برای زندگی و لانه کردن پرندگان ساخته‌ایم
آشنایی با انواع شکاف‌های دیگر در ساخت سازه
در اینجا باید گفت که درزها و شکافها انواع مختلفی دارند. هر کدام از آن‌ها با توجه به مکانی که قرار است در آن‌جا به کار گرفته شوند با یک مواد اولیه خاصی تولید می‌شوند. از جمله این درزها می‌توان به درز اجرایی، انقباضی و حتی درز انقطاع اشاره کرد.
درزهای اجرایی
این نوع درزها به نام‌های درز شاخت نیز شناخته می‌شوند. این نوع درز به طور کلی برای سهولت در امر بتن ریزی انجام می‌شود. این روش با توجه به محدودیت در رابطه با حجم بتن ریزی در نظر گرفته می‌شود. این مورد را در نظر بگیرید که در درزهای اجرایی باید پیوستگی بین بتن و آرماتور در دو قسمت نزدیک به هم حفظ شود. در شرایطی که عملیات بتن ریزی بیش از سی دقیقه متوقف شود؛ باید درز اجرایی را مد نظر قرار داد و تشکیل آن را در سازه اعمال کرد.
درزهای انقباضی
به این درزها، درزهای حرکتی نیز گفته می‌شود. در حقیقت این شکافها برای جلوگیری از ایجاد ترک که ناشی از جمع شدگی بتن است ایجاد می‌شود. به این مورد توجه کنید اگر این نوع درز به درستی ایجاد نشود، شاهد ترک خوردگی‌هایی در سطوح پیاده رو و خیابان‌ها خواهیم بود.
درزهای انبساطی
به طور کلی باید گفت که درزهای انبساطی نوعی درز حرکتی به حساب می‌آیند عملکرد این درزها مشابه با درز انقطاع است. تفاوت این درز با شکاف انقطاع این است که برای تعمیر درزها و شکاف‌هایی که در اثر تغییرات آب و هوا ایجاد می‌شوند تعبیه شده است. عدم در نظر گرفتن این دسته از شکافها باعث ترک خوردن دیوارهای ساختمان خواهد شد.
درزهای کنترلی
ایجاد انبساط و انقباض در بتن‌ها به علت تغییرات دما، گرما، سرما و عوامل دیگر باعث اعمال تنش و نوعی شوک به بتن می‌شود. در نهایت ادامه دار شدن این عوامل و شرایط باعث ترک خوردن بتن و کاهش مقاومت آن می‌شود. برای از بین رفتن ای دسته از مشکلات، در ساخت سازه از این گونه درزها استفاده می‌شود.
شکاف‌های نشست
همانگونه که وجود درز انقطاع در ساختمان ضروری است، تعبیه اینگونه شکافها نیز برای جلوگیری از نشست کردن سازه به خصوص در مناطق مرطوب لازم به اجرا است. این گونه درزها دارای مشخصات و ویژگی‌های خاصی برای هر منطقه هستند.
چه موادی برای پر کردن شکاف و درزها مناسب هستند؟
برای پر کردن شکاف انقطاع معمولا از مصالحی که حالت نرم و ترد و مقاوم دارند استفاده می‌شود. پس برای اینکه شکافها خالی نماند نیاز به یک سری مواد خاص برای پر کردن آن‌ها است. مواد پر کننده را معمولا با نام فیلر می‌شناسند. این فیلرها حاوی الیاف‌هایی از جنس گیاهی، پلاستیکی، آسفالت و چوب پنبه که دارای خاصیت ارتجاعی هستند ساخته شده است. به طور کلی موادی که برای پر کردن درزها استفاده می‌شوند باید ویژگی‌هایی مثل حالت ارتجاعی، شکل پذیری مناسب، جای گیری در درزها، عدم اتصال با درزها و داشتن دوام و ماندگاری بالا داشته باشند.
سوالات متداول
- درز انقطاع در همه‌ی ساختمان ها کاربرد دارد؟
در پاسخ به این سوال باید گفت بله. درز انقطاع برای همه ساختمان‌ها به منظور افزایش استحکام در برابر نیروهای وارده به سازه استفاده می‌شود.
- موادی به عنوان پرکننده درز انقطاع استفاده می‌شود چه ویژگی دارد؟
حالت ارتجاعی، شکل پذیری مناسب، جایگیری در درزها، عدم اتصال با درزها و داشتن دوام و ماندگاری بالا داشته باشند.